Σαπούνι με πορτοκάλι και πιπέρι & πώς χρησιμοποιούμε το κιτρικό οξύ στο σαπούνι ψυχρής μεθόδου

Είμαστε ενθουσιασμένοι καθώς ξεκινάμε σήμερα ένα τριπλό αφιέρωμα στην κατασκευή σαπουνιών ψυχρής μεθόδου με φυσικούς χυμούς φρούτων!

Είναι κατασκευές που προορίζονται για τον πεπειραμένο σαπωνοποιό και πραγματικά το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό κάθε φορά. Τα σάκχαρα που περιέχουν τα φρούτα δίνουν πλούσιο αφρισμό στα σαπούνια μας ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μας προσφέρουν και ακόμα μερικές ιδιότητες (απολεπιστικές, αντιοξειδωτικές κλπ).

Ξεκινάμε με το αγαπημένο φρούτο του φθινοπώρου, το Πορτοκάλι. Στη συνταγή μας αυτή θα χρησιμοποιήσουμε για πρώτη φορά και το κιτρικό οξύ αλλά και ένα υλικό της κουζίνας, το πιπέρι, που θα απολεπίσει απαλά το δέρμα αφήνοντάς το αναζωογονημένο!

Ο κος Ορέστης μας εξηγεί το γιατί παρακάτω:

Το κιτρικό οξύ στην σαπωνοποίηση

“Ο ρόλος του κιτρικού χημικά είναι να λειτουργεί ως χηλικός παράγοντας ,δηλαδή να δεσμεύει τα μέταλλα του νερού που επιδρούν αρνητικά στον αφρισμό και την καθαριστική ικανότητα του σαπουνιού.

Όταν προστεθεί στο διάλυμα  καυστικής σόδας (για στερεό σαπούνι) ή καυστικής ποτάσας (για υγρό σαπούνι), το κιτρικό οξύ γίνεται κιτρικό νάτριο που δεσμεύει μεταλλικά ιόντα όπως ασβεστίου, σιδήρου, μαγνησίου και βοηθάει να αποφύγουμε την γλίτσα του σαπουνιού και την οξείδωση (τάγγισμα) με τον χρόνο που προκαλεί άσχημη μυρωδιά και πορτοκαλί κηλίδες στο σαπούνι. Έτσι παρατείνεται η ημερομηνία λήξης του σαπουνιού.

Δοσολογία: 10-20 γραμμάρια κιτρικού ανά 1000γρ (ένα κιλό) λαδιών ή, πιο σωστά,  1-2%.

Αν δεν διαθέτω κιτρικό οξύ μπορώ να επιλέξω χυμό λεμονιού, είναι χρήσιμο υποκατάστατο. Για τη  δοσολογία υπολογίστε ότι στο χυμό ενός λεμονιού αντιστοιχούν 3γρ κιτρικού οξέος. Θα δούμε σε επόμενη συνταγή πώς μπορώ να φτιάξω σαπούνι από χυμό λεμονιού και τι πρέπει να προσέξω ιδιαιτέρως.

Το κιτρικό οξύ είναι ιδιαίτερα χρήσιμο στη συνταγή μας:

• Σε περιοχές με σκληρό νερό
• Όταν τα λάδια μας είναι παλιά και κοντά στο να ταγγίσουν ή έχουν λήξει.
• Όταν χρησιμοποιούμε χρησιμοποιημένα μαγειρικά λάδια
• Όταν κάνουμε σχέδια που απαιτούν αργό trace.
• Όταν έχουμε λάδια που ταγγίζουν εύκολα όπως ηλιέλαιο, σογιέλαιο, κανναβέλαιο, καλαμποκέλαιο, σησαμέλαιο, σιτέλαιο.
• Αντί γαλακτικού νατρίου, καθώς σκληραίνει πολύ το σαπούνι.

Προσοχή! Όταν προστεθεί κιτρικό οξύ πρέπει να αυξήσουμε την ποσότητα της καυστικής σόδας για να εξουδετερώσουμε το οξύ ώστε η ποσότητα που έχουμε για σαπωνοποίηση να είναι η σωστή. Πώς το υπολογίζουμε;
Για στερεό σαπούνι θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι κάθε γραμμάριο κιτρικού οξέος καταναλώνει 0.624 γρ καυστικής σόδας.

Παράδειγμα: Στη μια συνταγή που χρησιμοποιώ 700 γρ λάδια υπολογίζω να βάλω 14γρ κιτρικό οξύ (2% ως προς τα λάδια μου). Θα προσθέσω λοιπόν επιπλέον 14γρΧ0.624=8.74 γρ  έξτρα καυστική σόδα

Για υγρό σαπούνι θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι κάθε γραμμάριο κιτρικού οξέος καταναλώνει 0.842 γρ καυστική ποτάσα.

Παράδειγμα: Θέλω 1% κιτρικό οξύ ως προς το λάδι μου δηλαδή για 1κιλό λάδι (1000γρ) θέλω 10γρ κιτρικό οξύ. Υπολογισμός της επιπλέον ποτάσας: 10γρΧ0.842= 8.42γρ ποτάσα. Όταν λοιπόν υπολογίσω πόση ποτάσα θέλω θα προσθέσω επιπλέον 8.42γρ

Τρόπος χρήσης: Το κιτρικό οξύ το διαλύουμε καλά στο κρύο νερό της σαπωνοποίησης και μετά προσθέτουμε πολύ αργά  και προσεκτικά την καυστική σόδα έχοντας προσθέσει την επιπλέον ποσότητα που υπολογίσαμε (προσοχή ζεσταίνεται πολύ!). Περιμένουμε το διάλυμα να κρυώσει πριν προχωρήσουμε στην σαπωνοποίηση.”

*Σημείωση: Όταν έχουμε παγωμένο υλικό αντί του νερού όπως εδώ τον χυμό του πορτοκαλιού, θα ρίξουμε πρώτα τη σόδα και στο κρύο διάλυμα θα προσθέσουμε το κιτρικό οξύ.

Η συνταγή μας για 1 κιλό σαπούνι περίπου

280 γρ Χυμός από φρέσκα πορτοκάλια σουρωμένος, σε παγάκια

115 γρ Καυστική σόδα (προσαρμοσμένη μετά την προσθήκη κιτρικού οξέος)

14 γρ Κιτρικό οξύ

180 γρ Λάδι καρύδας

200 γρ Ελαιόλαδο

150 γρ Φοινικοπυρηνέλαιο

100 γρ Καστορέλαιο

70 γρ Βούτυρο κακάο

10 γρ Αιθέριο έλαιο Πορτοκάλι

5 γρ Αιθέριο έλαιο Μαύρο Πιπέρι

Χοντροκομμένο μαύρο πιπέρι περίπου 1 κ.γ. για τη συνταγή αυτή.

Διαδικασία

Από την προηγούμενη μέρα, έχουμε στύψει τα πορτοκάλια μας, έχουμε σουρώσει το χυμό και τον έχουμε τοποθετήσει σε παγοκυψέλες.

Ετοιμάζουμε το μίγμα των αιθερίων ελαίων και το αφήνουμε στην άκρη.

Ζυγίζουμε τα παγάκια από χυμό πορτοκαλιού και προσθέτουμε σιγά σιγά την καυστική σόδα. Όταν κρυώσει το διάλυμα εντελώς θα προσθέσουμε και το κιτρικό οξύ.

Λιώνουμε το λάδι καρύδας, το βούτυρο κακάο και το φοινικοπυρηνέλαιο σε χαμηλή θερμοκρασία και προσθέτουμε τα υγρά μας λάδια. Όταν είμαστε σε κατάλληλη θερμοκρασία (35-40^οC) προχωράμε στην κατασκευή του σαπουνιού με τη γνωστή διαδικασία. Μόλις έχουμε πετύχει ελαφρύ trace προσθέτουμε το μίγμα των αιθερίων ελαίων και το πιπέρι και ανακατεύουμε. Μόλις φτάσουμε σε trace, αμέσως χυτεύουμε στο καλούπι μας.

Ψεκάζουμε το σαπούνι με λοσιόν οινοπνεύματος για να αποφύγουμε τη δημιουργία της σκόνης από την ανθρακική σόδα που δημιουργείται (soda ash), σκεπάζουμε το καλούπι και το μονώνουμε με κουβέρτα ή πετσέτες ώστε να αναπτυχθεί η θερμοκρασία απαραίτητη για την δημιουργία φάσης τζελ (ζωντανά χρώματα).

Το αφήνουμε για 12-24 ώρες. Κόβουμε και αφήνουμε να ωριμάσει για ένα μήνα πριν τη χρήση. Προσοχή, το σαπούνι στην αρχή θα είναι αρκετά μαλακό. Το αφήνουμε σε καλά αεριζόμενο χώρο για όλο το μήνα πριν το συσκευάσουμε ή χρησιμοποιήσουμε.