Πέμπτη, ημέρα της Χημείας! Chemistry Thursday: Parabens!

Parabens

Τα parabens είναι μια ομάδα ενώσεων που προέρχονται από την εστεροποίηση του παρα-υδροξυβενζοϊκού οξέος. Ανάλογα τον τύπο του R, τα parabens παίρνουν και το όνομά τους.

Τα πιο γνωστά είναι : methylparaben όπου R : -CH₃, ethylparaben όπου R : -CH₂CH₃, propylparaben όπου R : -CH₂CH₂CH₃ και butylparaben όπου R : -CH₂CH₂CH₂CH₃

Χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία τροφίμων, φαρμάκων και καλλυντικών ως συντηρητικά από τη δεκαετία του 1930 λόγω της αποτελεσματικότητάς τους και χαμηλής τοξικότητας.  Η χρήση τους στην Ελλάδα επιτρέπεται και ποσοστά χρήσης τους είναι 0,4% για καθένα ξεχωριστά και 0,8% για μίγμα των τεσσάρων μορφών.

Τα parabens λόγω του χαμηλού μοριακού βάρους τους είναι ουσίες που μπορούν να διαπεράσουν την επιδερμίδα με αποτέλεσμα να περνούν στον οργανισμό και να ανιχνεύονται στον ορό του αίματος. Ορισμένες μελέτες ισχυρίζονται ότι μπορούν να έχουν βλαπτικές επιδράσεις επειδή μπορούν να μιμηθούν τη δράση των οιστρογόνων και να επέμβουν σε παθήσεις που ελέγχονται από τα οιστρογόνα όπως κάποιες μορφές καρκίνου. Σε κάποιες χώρες όπως η Δανία έχει απαγορευτεί η χρήση τους σε καλλυντικά. Αντίθετα άλλες  έρευνες έχουν δείξει ότι αποικοδομούνται κατά την επαφή με το δέρμα και δεν συσσωρεύονται στους ιστούς.

Η πιθανότητα αυτές οι ουσίες να διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστημα εξαρτάται από τον τρόπο χορήγησή τους  δηλαδή σε κρέμες, αποσμητικά, shampoo και τις ιδιότητες τους (τα πιο υδρόφιλα όπως το methyl paraben απορροφάται περισσότερο από το λιγότερο υδρόφιλο όπως το butyl paraben). Επιπλέον αυξημένα ποσοστά έχουν ανιχνευτεί σε καρκινικά κύτταρα του μαστού, χωρίς να έχει διαπιστωθεί αν υπάρχει σχέση με την πρόκληση της πάθησης.

Δερματικά προβλήματα με χρήση paraben προκύπτουν όταν εφαρμόζονται σε πάσχουσες περιοχές (δερματικά έλκη) και σπανιότερα σε υγιή δέρματα. Περιπτώσεις εμφάνισης δερματίτιδας εξ επαφής δεν είναι συχνές αλλά έχουν καταγραφεί.

Πολλά εργαστήρια έχουν στραφεί σε εναλλακτικούς τρόπους συντήρησης των προϊόντων τους με υλικά τα οποία δεν φαίνεται να προκαλούν τα ίδια προβλήματα.

Βιβλιογραφία

1. http://en.wikipedia.org/wiki/Paraben
2. F. Castelain, M. Castelain, Parabens : a real hazard or a scare story?, European Journal of Dermatology, 22(6), 2012, 723 – 727
3. Sawsan El Hussein, Patrice Muret, Michel Berard, Safwat Makki, Philippe Humbert, Assessment of principal parabens used in cosmetics after their passage through human epidermis–dermis layers (ex-vivo study). Experimental Dermatology 2007, 16, 830–836.
4. A. Dal Pozzo, N. Pastori, Percutaneous absorption of parabens from cosmetic formulations, International Journal of Cosmetic Science 1996, 18, 57 – 66