Πέμπτη, ημέρα της Χημείας! Chemistry Thursday: Ουρία!

 

Ουρία  και παράγωγα

Η ουρία (urea) είναι μια οργανική ένωση με μοριακό βάρος 60,06. Είναι  ένα άχρωμο και άοσμο στερεό, εξαιρετικά διαλυτό στο νερό και πρακτικά μη-τοξικό (LD50 15 g/ kg στα ποντίκια). Χρησιμοποιείται ευρέως στα λιπάσματα ως πηγή αζώτου και είναι επίσης μια σημαντική πρώτη ύλη στη χημική βιομηχανία σαν ενισχυτικό διαλυτότητας των χρωμάτων, σε προϊόντα λεύκανσης των δοντιών και σε καθαριστικά πιάτων.

Η ουρία είναι ένας ενυδατικός παράγοντας  που χρησιμοποιούνται στην θεραπεία της ψωρίασης και άλλων δερματικών παθήσεων. Όταν η ουρία ενσωματώνεται σε γαλάκτωμα τύπου λάδι στο νερό (oil in water) σε ποσοστό ως 10%, ενυδατώνει σημαντικά την κεράτινη στοιβάδα.

Εκτός από ενυδατική η ουρία παρουσιάζει και κερατολυτική δράση και λόγω αυτής της ιδιότητάς της και του μικρού της μεγέθους χρησιμοποιείται ως επιταχυντής διαπερατότητας (skin penetration enhancer) σε φαρμακευτικά σκευάσματα  που χορηγούνται διαδερμικά ώστε να διευκολύνει την είσοδο άλλων ουσιών στο δέρμα.

Χρήση ουρίας σε καλλυντικά σε ποσοστό 5 – 20% μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό σε υγιές δέρμα και η αίσθηση καψίματος αναφέρεται συχνά ως σύμπτωμα της  χρήσης ουρίας  σε ερεθισμένο δέρμα.

Συντηρητικά παράγωγα ουρίας
Δύο πολύ γνωστά παράγωγα της ουρίας είναι η diazolidinyl urea και η imidazolidinyl urea που χρησιμοποιούνται σε φαρμακευτικές αλοιφές και κρέμες καλλυντικής περιποίησης από τη δεκαετία του ΄70 ως συντηρητικά. Είναι περίπλοκα μόρια με εξαιρετική διαλυτότητα στο νερό. Όταν βρεθούν σε υδάτινο περιβάλλον, δηλαδή σε κάποιο γαλάκτωμα, εκλύουν φορμαλδεΰδη που είναι ισχυρό μικροβιοκτόνο.

Το ποσοστό χρήσης των συντηρητικών τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι 0,5 – 0,6% και έχει παρατηρηθεί ότι προκαλούν δερματικές αντιδράσεις τόσο λόγω της φορμαλδεΰδης όσο και λόγω των επιμέρους συστατικών που προκύπτουν κατά την υδρόλυση τους.

Η ουρία είναι ένας εξαιρετικά δυνατός ενυδατικός παράγοντας και λόγω των πιθανών ερεθισμών που μπορεί να προκαλέσει συστήνεται η χρήση του μόνο μετά τη σύσταση και με παρακολούθηση εξειδικευμένου δερματολόγου.

Τα τελευταία χρόνια τείνει να αποφεύγεται η χρήση της ουρίας από τις εταιρίες φυσικών καλλυντικών και η αντικατάστασή της από άλλα ηπιότερα συστατικά, όπως η φυτική γλυκερίνη.

Βιβλιογραφία

• http://en.wikipedia.org/wiki/Urea
• S. Vig Lehmann, U. Hoeck, J. Breinholdt, C. E. Olsen, B. Kreilgaard, Characterization and chemistry of imidazolidinyl urea and diazolidinyl urea, Contact Dermatitis, 2006, 54, 50–58
• García-Gavín, J. , González-Vilas, D. , Fernández-Redondo, V. , Toribo, J., Contact Dermatitis, Allergic contact dermatitis in a girl due to several cosmetics containing diazolidinyl-urea or imidazolidinyl-urea, 63, (1), 2010, 49-50
• A.C. Williams and B.W. Barry, Urea analogues in propylene glycol as penetration enhancers in human skin, International Journal of Pharmaceutics, 36, 1989, 43-50
• Final report of the safety assessment of Urea, International Journal of Toxicology, 2005, 24, Suppl 3:1-56.