Είδη βοτανικών σκευασμάτων για τα σαπούνια και καλλυντικά μας

Στα σεμινάρια των καλλυντικών και των σαπουνιών κάνουμε λόγο για τα διαφόρων ειδών βοτανικά και φυτικά σκευάσματα που μπορούμε και μόνοι μας να φτιάξουμε για να εμπλουτίσουμε τα καλλυντικά μας.

Τα πιο διαδεδομένα είναι τα παρακάτω:

1) Αφέψημα (decoction): Είναι το υγρό σκεύασμα που παίρνουμε όταν βράσουμε το αποξηραμένο φυτό ή το βότανο σε νερό από 10 έως 30 λεπτά (ανάλογα το φυτό ή το βότανο). Συνήθως 15 λεπτά αρκούν. Με την διαδικασία αυτή εκχυλίζονται στο νερό η δραστικές ουσίες του φυτού ή του βοτάνου. Η συνήθης αναλογία των υλικών είναι συνήθως 1:4, δηλαδή 1 κουταλιά βοτάνου/φυτού σε 4 κούπες νερό. Ο βρασμός θα πρέπει να γίνεται σε χαμηλή φωτιά, ενώ όταν το αφέψημα είναι έτοιμο και έχει κρυώσει θα πρέπει να φιλτράρουμε το υγρό σε χάρτινο φίλτρο πριν το αποθηκεύσουμε (σε δροσερό και ξηρό μέρος).
Σημείωση: τα αφεψήματα δεν έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής, οπότε θα πρέπει η χρήση τους να γίνει άμεσα.

2) Έγχυμα (Infusion): Είναι το “τσάι” που παίρνουμε όταν εμβαπτίσουμε το αποξηραμένο φυτό ή βότανο σε βρασμένο νερό για 10 περίπου λεπτά (κατά προτίμηση σε δοχείο με καπάκι που κλείνει). Αυτός ο τρόπος χρησιμοποιείται συνήθως για τα φυτά/βότανα των οποίων τα ευεργετικά συστατικά μπορεί να καταστραφούν με τον βρασμό. Η αναλογία είναι είτε 1:4 όπως στο αφέψημα είτε 30 γραμμάρια βοτάνου σε 500 ml νερού, πάλι αναλόγως το φυτό/βότανο. Όταν το έγχυμα είναι έτοιμο και έχει κρυώσει και πάλι φιλτράρουμε.
Σημείωση: και τα εγχύματα θα πρέπει να χρησιμοποιούνται άμεσα. Η βιβλιογραφία επίσης αναφέρει ότι τα εγχύματα μπορούν να γίνονται και με φρέσκα βότανα/φυτά.

3) Εμποτισμός (Maceration): Οι δραστικές ουσίες των φυτών, εκχυλίζονται εδώ με το «μούσκεμα» (maceration) των φυτών/βοτάνων κλπ σε φυτικό λάδι, συνήθως αμυγδαλέλαιο ή ηλιέλαιο. Είναι ένας αρκετά φτηνός τρόπος για να πάρουμε τις ευεργετικές και αρωματικές ουσίες φυτών και βοτάνων από τα οποία δεν παράγεται πολύ αιθέριο έλαιο (π.χ. καλέντουλα) εκ φύσεως. Οι αναλογίες συνήθως είναι 1 κούπα βοτάνου σε 1 1/2 κούπα καλλυντικού λαδιού. Το δοχείο μας το φυλάσσουμε σε ξηρό μέρος για 4 εβδομάδες περίπου ανακινώντας το τακτικά. Για να επιταχύνουμε την διαδικασία της εκχύλισης των βοτανικών συστατικών στο λάδι μπορούμε να ζεστάνουμε ελαφρά το λάδι με το βότανο μέσα σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία για περίπου 24 ώρες (αλλά ποιος περιμένει πάνω από τη φωτιά μια μέρα ολόκληρη!!). Τα εμποτισμένα λάδια γενικά διαρκούν αρκετό διάστημα. Μπορούμε να τα φυλάσσουμε στο ψυγείο ή να προσθέσουμε μια μικρή ποσότητα βιταμίνης Ε για να αποφύγουμε την οξείδωση.

4) Εκχύλιση σε γλυκερίνη (Glycerine extract): Με αυτή τη μέθοδο μπορεί να γίνει εκχύλιση οποιουδήποτε μέρους του φυτού (βότανα, ρίζες, φρέσκος καρπός κλπ). Χάρη στην γλυκερίνη μέσα στην οποία εκχυλίζεται το φυτό, το αποτέλεσμα είναι ένα προϊόν που εκτός από τα δραστικά φυτικά συστατικά προσφέρει ταυτόχρονα και ενυδατική και υγραντική δράση. Είναι ένα πολύ ωραίο εκχύλισμα για χρήση σε υδατικά προϊόντα (τονωτική λοσιόν κλπ). Η αναλογία ξεκινάει από 15 γραμμάρια φυτού σε 100 γραμμάρια γλυκερίνης, ενώ μπορεί να αυξηθεί η ποσότητα του φυτικού στοιχείου για ένα πιο δυνατό εκχύλισμα. Το δοχείο μας το αποθηκεύουμε σε ξηρό και σκοτεινό μέρος για 4-6 εβδομάδες και όταν ετοιμαστεί το εκχύλισμα, το περνάμε από ένα τουλπάνι και αποθηκεύουμε το τελικό προϊόν σε σκούρο μπουκάλι. Το εκχύλισμα αυτό κρατάει αρκετό καιρό λόγω της γλυκερίνης.
Σημείωση: Συνήθως η εκχύλιση σε γλυκερίνη γίνεται με φρέσκα φυτά/βότανα, μπορεί όμως να γίνει και με αποξηραμένα.

5) Βάμμα – εκχύλιση σε αλκοόλ (Tincture): Είναι η εκχύλιση του αποξηραμένου φυτού σε αλκοόλ. Το οινόπνευμα βοηθά στην απόσταξη των δραστικών συστατικών του φυτού, ενώ ταυτόχρονα δρα και ως συντηρητικό διατηρώντας παράλληλα την ζωτικότητα των φυτικών συστατικών. Το προϊόν αποκαλείται βάμμα και η διαδικασία παρασκευής του είναι ακριβώς η ίδια όπως στο εκχύλισμα με γλυκερίνη. Τηρούνται οι ίδιες αναλογίες, ενώ και εδώ μπορούμε να αυξήσουμε την ποσότητα του φυτού/βοτάνου για πιο δυνατό αποτέλεσμα.
Σημείωση: Συνήθως το βάμμα γίνεται με αποξηραμένα φυτά/βότανα.

Αυτοί οι 5 τρόποι είναι οι συνηθέστεροι για την απόκτηση των δραστικών συστατικών των φυτών και των βοτάνων και οι ευκολότεροι για να πραγματοποιήσει κανείς στο σπίτι δημιουργώντας έτσι περισσότερα πολύτιμα υλικά για να χρησιμοποιήσει στα καλλυντικά του. Πολλές φορές στην πράξη κανείς μπορεί να τροποποιήσει τις αναλογίες που αναφέρει η βιβλιογραφία, ενώ καμιά φορά , για παράδειγμα, αφέψημα και έγχυμα γίνονται με τον ίδιο τρόπο (από παραδρομή μάλλον…). Με τις βασικές αυτές οδηγίες θα είναι πια αρκετά εύκολο να πειραματιστούμε με τα βότανα και φυτά που έχουμε και να δούμε τα αποτελέσματα στις κρέμες και σε όλα μας τα καλλυντικά προϊόντα!

Πηγές: Εγκυκλοπαίδεια Βοτάνων , Τόμος Δ’ Λεξικό των θεραπευτικών βοτάνων, Εκδόσεις Καρακώτσογλου  Το Εγχειρίδιο του καλού Δρυίδη 

Εκτύπωση